Defensie doet meer dan ‘landsverdediging’

Toen België onafhankelijk werd waren er vijf ministeries, waaronder een ministerie van Oorlog. Het duurde tot na de eerste wereldoorlog (in 1920) voordat de officiële naam veranderde in ministerie van Landsverdediging en zo bleef het. Net alsof de wereld is blijven stilstaan. Hoog tijd om werk te maken van een naam die de lading dekt.

Landsverdediging is een voorbijgestreefd begrip

Dat men zich in 1920 iets kon voorstellen bij de benaming ‘Landsverdediging’ is begrijpelijk. De verdediging van het Belgisch grondgebied tegen buitenlandse aanvallers was toen een heel concrete opdracht. Ondertussen is het beeld van de gewapende soldaat die de grens bewaakt helemaal vervaagd. Zelfs douaniers komen er nauwelijks nog aan te pas.

Hoewel de benaming Landsverdediging in de praktijk al een beetje vervaagd was en sommige Defensieministers zich al voor een naamsverandering uitspraken, deed niemand de moeite om daar werk van te maken. In het buitenland wordt de benaming Defensie / Défense / Defence al veralgemeend gebruikt. Wij hinken zelfs achterop in eigen land, want enigszins verbazend lieten de Franstaligen reeds de notie ‘nationale’ vallen. Zo blijkt uit de Franstalige versie van het Staatsblad: géén ‘ministère de la Defense nationale’ meer te bestaan, maar een ‘ministère de la Défense’.

Interne veiligheid

De benaming Defensie dekt beter de hedendaagse invulling van de militaire opdrachten. In een wereld die geconfronteerd wordt met etnische en religieuze conflicten, politieke onrust, mensensmokkel, piraterij, drugshandel, cybercriminaliteit, terrorisme ..., kan Defensie zich niet meer beperken tot die enge geografische doelstelling van ‘landsverdediging’.

Conflicten die ver van ons land woeden, veroorzaken niet alleen lokale humanitaire rampen, maar zorgen ook voor een onstabiele internationale veiligheidssituatie. Daardoor worden die brandhaarden ook voelbaar in eigen land, zoals we nu beleven met de strijd in het Midden-Oosten tussen IS en de bevolkingen van Syrië en Irak.

Deze totaal gewijzigde internationale context heeft er al toe geleid dat Defensie zich niet langer beperkt tot buitenlandse bedreigingen maar geïntegreerd werd in gemeenschappelijke veiligheidsstructuren. Zo verzamelt de militaire dienst ADIV (Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid) inlichtingen die uitgewisseld worden met deze van de Staatsveiligheid. Militairen staan ook in voor de beveiliging van schepen die onder de landsvlag (= Belgisch grondgebied) varen in gevaarlijke gebieden. Onze ambassades (eveneens Belgisch grondgebied) in conflictgebieden worden desgewenst beveiligd door militairen. Kortom, de verstrengeling tussen externe en interne veiligheidsproblemen is reëel en resulteerde in het doorbreken van de muren tussen de verschillende veiligheidsdiensten.

Externe veiligheid

Internationale samenwerking is voor een klein land als het onze de enige mogelijkheid om te zorgen voor een eigen Defensie. Na de val van de Berlijnse muur eind 1989, brokkelden de wederzijdse veto’s van de Sovjetunie / Rusland en het Westen in de VN-Veiligheidsraad af. Daardoor nam het aantal VN-operaties in crisisgebieden exponentieel toe. Trouwens, onze militairen leverden een grote en gewaardeerde bijdrage tijdens de eerste omvangrijke VN-operatie in de Balkan (Kroatië).

Het is vanzelfsprekend (of zou dat moeten zijn) dat ons land als lid van de Verenigde Naties en de NAVO ook in de mate van het mogelijke deelneemt aan operaties onder leiding van deze internationale instanties. Ondertussen zijn deze buitenlandse operaties de core business geworden en bieden ze, naast een geloofwaardiger internationaal imago, ook een zinvolle invulling van het militair beroep.

Eindelijk Defensie / la Défense

Het is onze overtuiging dat een naamsverandering kan bijdragen tot een beter begrip van de belangrijke taken die een eigentijdse Defensie vervult en tot het vergroten van het draagvlak bij de bevolking. Nu krijgen we nog al te vaak te horen: waarom hebben we een leger nodig? Gaan de Russen binnenvallen? Moeten we ons land verdedigen?